آموزش تست تعلیق خودرو
سیستم تعلیق خودرو چه نرم باشد و چه خشک، برای خریداران خودروهای صفر کیلومتر، چیز چندان مهمی نیست اما وقتی قصد خرید خودروی کارکرده دارید یا در زمانیکه می‌خواهید معامله ماشین تصادفی را انجام دهید، اهمیت سیستم تعلیق و صحت عملکرد جلوبندی خودرو، بسیار مهم و حیاتی می‌شود؛ آنقدر مهم که حتی ممکن است میلیون‌ها تومان ضرر روی دست‌تان بگذارد. آنهایی که زانتیای کارکرده خریده‌اند، خیلی خوب می‌توانند این شرایط را درک کنند! اما در مقاله امروز درباره جلوبندی خودرو و سیستم تعلیق خودرو صحبت خواهیم کرد و به شما می‌گوییم که چگونه می‌توانید با چندین راه‌کار ساده، تست تعلیق خودروی‌تان را انجام دهید.
جلوبندی همان سیستم تعلیق است؟
این روزها کمتر مکانیکی پیدا می‌شود که از عبارت «سیستم تعلیق خودرو» استفاده کند؛ چنین عبارتی را بیشتر مهندسان استفاده می‌کنند یا در کتاب‌های فنی به چشم می‌خورد! اما در عوض، همه شنیده‌ایم که مکانیکی‌ها به وفور از عبارت «جلوبندی خودرو» استفاده می‌کنند.
هردوی این عبارت‌ها، تقریبا یک معنی دارند اما منظور مکانیک‌ها از جلوبندی، در واقع قسمت جلویی سیستم تعلیق است که علاوه‌بر مجموعه‌های فرمان و میل‌فرمان، شامل اجزای دیگری مانند محور جلو، فنر و کمک‌فنر، چرخ‌های جلو و سایر اتصالات مرتبط با آنهاست.
چگونه تست تعلیق خودرو را انجام دهیم؟
با اینکه سیستم تعلیق همه خودروها یکسان نیست و شرکت‌های سازنده نیز براساس نوع کلاس و نوع کاربری خودروها، سیستم تعلیق متفاوتی را روی محصولات‌شان نصب می‌کنند اما در همه آنها یکسری علایم و نشانه‌هایی وجود دارد که می‌تواند ناشی از نقص فنی یا بروز آسیب جدی در سیستم تعلیق خودرو باشد. در ادامه این مقاله، به برخی از رایج‌ترین این نشانه‌ها می‌پردازیم.
1- به رفتارهای عجیب سیستم تعلیق حساس باشید!
کاملا طبیعی است که در کارکردهای بالا و در گذر زمان، برخی از اجزای سیستم تعلیق، آن کارایی اولیه را نداشته باشند یا پیچ‌ومهره‌هایش اصطلاحا شل شوند یا تنظیمات یا زاویه اتصال قطعات آنها تغییر کند. با انجام سرویس ادواری خودرو، بسیاری از این مشکلات و ایرادات، شناسایی شده و برطرف می‌شوند.
اما گاهی اوقات هست که رفتار سیستم تعلیق خودرو، برای‌تان عجیب و غریب می‌شود! مثلا در دست‌واندازهای معمولی خیابان، با کوبش‌های شدیدی مواجه می‌شوید یا مثلا در هنگام چرخاندن غربیلک فرمان، متوجه می‌شوید که شعاع گردش خودرو، دیگر مثل سابق نیست. برخی اوقات ممکن است در ترمزگیری شدید و ناگهانی با حرکت گهواره‌ای مواجه شوید یا حتی ممکن است در زمان طی کردن پیچ‌ها، احساس کنید که کنترل خودرو دیگر مثل قبل نبوده و خودرو می‌خواهد از دست‌تان در برود. همه این موارد، نشانه‌هایی است که می‌تواند ناشی از ایجاد نقص فنی در سیستم تعلیق خودرو باشد. شنیدن سروصداهای غیرطبیعی را هم باید به لیست این رفتارهای عجیب و غریب، اضافه کنید.
2- به ارتفاع خودروی‌تان اهمیت دهید!
حتما در خیابان، اتوبوس‌های شرکت واحد یا کامیونت یا حتی برخی وانت‌بارها را دیده‌اید که دچار مشکل تعلیق هستند و یک سمت از خودرو، بیشتر از سمت دیگرش به زمین نزدیک شده است و اصطلاحا کمر شکسته‌اند. گاهی اوقات همین مشکل، برای خودروهای سواری هم رخ می‌دهد اما نه به آن شدت ولی بصورت چشمی هم قابل مشاهده است.
پس توصیه می‌کنیم هر از چندگاهی، چند دقیقه از وقت‌تان را صرف کنید و چرخی در اطراف خودروی‌تان بزنید. ارتفاع تعلیق را چک کنید و فاصله میان چرخ‌ها تا گلگیرها را در هر چهار طرف خودرو، با یکدیگر مقایسه کنید. هرگونه ناهماهنگی در ارتفاع قسمت‌های مختلف خودرو، می‌تواند نشانه‌ای از بروز نقص فنی در سیستم تعلیق باشد.
3- باد تایرها را کنترل کنید!
چرخ‌ها یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم تعلیق خودروها هستند و هرگونه مشکل در آنها، مستقیما روی عملکرد تعلیق هم اثر می‌گذارد. برخی از این مشکلات، ایرادهای اساسی نیستند و به راحتی برطرف می‌شوند. اگر فشار باد تایرها تنظیم نباشد و مثلا تایرها کم‌باد باشند، چرخاندن غربیلک فرمان سخت‌تر می‌شود و خودرو اصطلاحا «کم‌فرمانی» می‌گیرد.
برخی اوقات، اختلاف فشار باد تایر در طرفین خودرو، آنقدر زیاد می‌شود که هرچقدر تلاش می‌کنید که غربیلک فرمان را صاف نگه دارید، نمی‌توانید چراکه فرمان مدام، به یک سمت خودرو متمایل است. برخی از رانندگان تازه‌کار، در چنین شرایطی تصور می‌کنند که ایرادی برای تعلیق خودرو بوجود آمده در صورتیکه با انجام‌دادن یک تنظیم باد ساده، همه چیز حل می‌شود.
4- ساییدگی نامتقارن لاستیک، بی‌دلیل نیست!
در علم مکانیک، اصطلاحی داریم به عنوان زاویه کمبر (Camber Angle). زاویه کمبر، به زاویه انحراف چرخ از خط عمود می‌گویند. در هر خودرو، این زاویه باید حد استانداردی داشته باشد که از سوی خودروساز مشخص می‌شود. این زاویه در خودروهای مسابقه یا خودروهای اسپرتی که به دنبال بیشترین عملکرد فنی هستند، بسیار مهم است. تیونرها هم معمولا به زاویه کمبر علاقه‌مندند ولی صرفا برای جذاب‌تر کردن ظاهر خودروها این کار می‌کنند.
وقتی زاویه کمبر بهم بخورد و از حالت استانداردش خارج می‌شود، مشکلات تعلیق هم شروع می‌شوند! همانطور که در تصویر فوق نیز مشاهده می‌کنید، اگر چرخ به سمت داخل خودرو متمایل شود (زاویه کمبر منفی) یا به سمت بیرون خودرو کج شود (زاویه کمبر مثبت)، سطح تماس لاستیک نیز با زمین تغییر می‌کند. به عبارت بهتر وقتی می‌بینید که یک سمت لاستیک، بیشتر از سمت دیگرش ساییده شده، احتمالا به این دلیل است که زاویه کمبر چرخ‌ها تغییر کرده. یکی از دلایلی که توصیه می‌کنیم تست آج لاستیک را جدی بگیرید، همین موضوع است.
4- تعلیق را تحت فشار قرار دهید!
یکی از قدیمی‌ترین روش‌های تست تعلیق، تحت فشار قراردادن سیستم تعلیق خودروست. برای این کار خودرو را در مسیر مسطحی قرار دهید. موتور را خاموش کنید و گیربکس را در وضعیت درگیر قرار دهید اما ترمزدستی را بالا نکشید. سپس در جلوی خودرو قرار بگیرید و کف دست‌تان را در جلوترین قسمت کاپوت (محکم‌ترین قسمت کاپوت) گذاشته و آنرا به پایین فشار دهید. سپس دست‌تان را فورا بردارید و منتظر برگشت سیستم تعلیق خودرو به حالت اولیه باشید. مراقب باشید که در حین انجام این کار، آسیبی به کاپوت، سپر و بدنه خودرو وارد نشود.
مانند همین کار را در قسمت انتهایی خودرو انجام دهید تا واکنش تعلیق عقب را هم ببینید. دقت کنید که در زمان برگشتن تعلیق به حالت اولیه، نباید صدایی از اتصالات تعلیق شنیده شود. همچنین دقت کنید که در زمان برگشتن تعلیق به حالت اولیه، تعلیق‌های چرخ راست و چرخ عقب باید بطور همزمان به بالا برگردند. از آنجایی که این نوع تست، وابسته به تجربه افراد است، زیاد نمی‌توان به آن اعتماد کرد.
تست تعلیق خودرو در ماشینچی
شرکت «ماشینچی»، اولین شرکتی بود که در سال 1397 تست تعلیق خودروها را هم به فهرست خدماتش در زمینه کارشناسی خودرو، اضافه کرد. جالب است بدانید که به دلیل هزینه نسبتا زیاد برای تهیه دستگاه‌های لازم جهت انجام تست تعلیق خودرو و همچنین به دلیل نیاز به تکنسین‌های متخصص برای کار با این نوع دستگاه، هیچکدام از شرکت‌های کارشناسی خودرو در ایران (تا زمان نگارش این مقاله) امکان تست فنی از سیستم تعلیق خودروها را ندارند و این ویژگی بسیار مهم را صرف‌نظر کرده‌اند.
سیستم تعلیق خودروها در ماشینچی، طی دو مرحله مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. مرحله نخست تست تعلیق، «تست فنی مکانیزه» است که در بخشی از آن، چرخ‌های جلویی و عقبی خودرو، روی غلتک‌های دستگاه قرار گرفته و سپس ارتعاشات و جابجایی سیستم تعلیق، تنظیم‌بودن جلوبندی و حتی صحت عملکرد سیستم ترمزها، بصورت کاملا اتوماتیک و بدون دخالت تکنسین دستگاه، بررسی می‌شود.
اما برای آنکه چیزی از قلم نیفتد، در مرحله دوم تست تعلیق، که شامل «تست مکانیکال» می‌شود، خودرو روی جک بالابر قرار گرفته و سپس تکنسین‌های ماشینچی، زیربندی خودرو، اتصالات سیستم تعلیق خودرو و سایر بازدیدهای چشمی (مانند روغن‌ریزی‌ها یا نشتی‌های احتمالی، وضعیت پوسیدگی یا زنگ‌زدگی قطعات و ...) را انجام می‌دهند. در نهایت نیز نتایج بازرسی سیستم تعلیق خودرو در هر دو مرحله، در برگه گزارش کارشناسی ماشینچی، به مالکان خودروها ارائه می‌شود
نویسنده: مرتضی برجسته